Prawo kosmiczne: regulacje dotyczące eksploracji kosmosu i działalności kosmicznej państw

Prawo kosmiczne: regulacje dotyczące eksploracji kosmosu i działalności kosmicznej państw

Od chwili, gdy Rosjanin Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek w historii opuścił granice Ziemi i wyruszył w kosmos, rozwój techniki i nauki pozwolił na rozwinięcie różnorodnych działań w ramach działalności kosmicznej państw. Eksploracja kosmosu, tego co ukryte poza Ziemią, zawsze budziła zainteresowanie i stała się tematem badań naukowych, a wojna zimna między USA a ZSRR doprowadziła do rozwoju działań kosmicznych w celach militarnych. Ponieważ jednak ekspansja kosmiczna wymaga regulacji, w 1967 roku powstała Konwencja o dziale kosmicznym, która określiła podstawy prawne dotyczące działalności kosmicznej państw.

1. Co zawiera Konwencja o dziale kosmicznym?

Konwencja określa zasady prawa międzynarodowego dotyczące kosmicznego dziedzictwa ludzkości i kosmicznego środowiska, a także kwestie dotyczące działań kosmicznych, ich ograniczeń i możliwości kontroli. Konwencja o dziale kosmicznym zawiera m.in. takie działania, jak:
– Prawo państwa do eksploracji i użytkowania przestrzeni kosmicznej oraz pobierania z niej zasobów naturalnych;
– Zasady dotyczące bezpieczeństwa kosmicznego i prewencji kolizji zinnymi obiektami na orbicie;
– Zasady dotyczące penetracji kosmicznej oraz użycia broni kosmicznej;
– Odpowiedzialność państw za swoje działania kosmiczne oraz kosmiczne dziedzictwo ludzkości.

2. Jakie są ograniczenia w działalności kosmicznej?

Mimo że Konwencja określa prawa państw w odniesieniu do działalności kosmicznej, istnieją pewne ograniczenia, które mają na celu zapobieganie negatywnym skutkom eksploracji kosmicznej. Takie ograniczenia to między innymi:
– Zakaz pobierania surowców z innych planet i ciał niebieskich, które posiadają wartość naukową oraz są źródłem wiedzy o historii Układu Słonecznego i Ziemi;
– Zakaz użycia broni masowego rażenia w kosmosie;
– Zakaz przeprowadzania badań szkodliwych dla środowiska kosmicznego oraz dla natury;
– Zakaz działań, które naruszają powszechnie przyjęte wartości moralne i etyczne, takie jak klonowanie, eugenika czy chęć zmiany ciąży i płci dziecka.

3. Jak rządy korzystają z przestrzeni kosmicznej?

Kosmiczna działalność państw ma różne cele. Niektóre rządy używają technologii kosmicznej do celów wojskowych, przeprowadzając zwiady i inwigilację, niektóre zajmują się zdobywaniem zasobów naturalnych z kosmosu, a jeszcze inne zajmują się badaniami naukowymi i poszukiwaniami znaków życia na innych planetach. Najbardziej znane projekty kosmiczne to np. amerykański program Apollo, rosyjski program Sojuz czy chiński program Shenzhou.

4. Jakie inne porozumienia międzynarodowe wpłynęły na rozwój prawa kosmicznego?

Oprócz Konwencji o dziale kosmicznym, w latach 70. i 80. XX wieku powstały też inne porozumienia międzynarodowe, które wpłynęły na regulacje dotyczące działań kosmicznych. Do najważniejszych porozumień należą:
– Układ o eliminacji władzy na drodze zbrojeniowej w przestrzeni kosmicznej (1976);
– Protokół nr 1 do konwencji o dziale kosmicznym dotyczący umieszczenia na orbicie na stałe obiektów międzynarodowych (1976);
– Protokół nr 2 do konwencji o dziale kosmicznym dotyczący unikania zanieczyszczeń środowiska kosmicznego (1984);
– Układ o pokojowym wykorzystywaniu przestrzeni kosmicznej (1963).

5. Jak daleko idzie przyszłość prawa kosmicznego?

Z powodu nieustającego rozwoju technologii kosmicznej i tym samym, coraz większej skali działań kosmicznych, konieczne jest dostosowanie prawa kosmicznego do obecnego stanu wiedzy naukowej. Bardzo możliwe, że w ciągu najbliższych dziesięcioleci powstaną zupełnie nowe regulacje, które będą dopasowane do coraz szybciej rozwijającej się technologii kosmicznej. Warto pamiętać, że nasza przyszłość jako ludzkości, a tym samym nasza zdolność do przetrwania, może zależeć od tego, jak dobrze zorganizujemy i uregulujemy przestrzeń kosmiczną.